Sądowy nakaz leczenia dla uzależnionego dziecka - wybór czy konieczność?
W obliczu uzależnienia dziecka świat rodziców staje na głowie. Bez względu na to, czy to alkohol, narkotyki czy inne substancje, walka z uzależnieniem może być wyczerpująca emocjonalnie, psychicznie i finansowo. W takich sytuacjach rodzice często stają przed trudną decyzją: czy wystąpić do sądu o nakaz leczenia dla swojego dziecka? Ta decyzja jest jedną z najtrudniejszych, jaką będą musieli podjąć. W tym artykule omówimy, kiedy rodzice mogą zdecydować się na ten krok, dlaczego jest to takie trudne i jakie inne rozwiązania warto rozważyć.
Kiedy rodzice powinni wystąpić do sądu o nakaz leczenia dla uzależnionego dziecka?
Decyzja o wystąpieniu do sądu o nakaz leczenia dla dziecka to zawsze skomplikowany proces. Wiele zależy od sytuacji i indywidualnych potrzeb rodziny.
Istnieją jednak sytuacje, w których rodzice mogą/powinni zdecydować się na ten krok:
Zagrożenie dla życia lub zdrowia dziecka - gdy uzależnienie stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia dziecka, rodzice mogą czuć, że nie mają innego wyboru niż interwencja sądowa. Czasami jest to jedyna droga, aby zapewnić dziecku bezpieczeństwo i dostęp do leczenia.
Odmowa leczenia - jeśli dziecko odmawia podjęcia leczenia pomimo licznych próśb i prób pomocy, rodzice mogą być zmuszeni do skorzystania z pomocy sądu, aby zmusić je do podjęcia terapii.
Brak skuteczności innych metod - w przypadku ciężkiego uzależnienia, kiedy inne metody leczenia nie przynoszą rezultatów, rodzice mogą uważać nakaz sądowy za ostatnią deskę ratunku.
Leczenie odwykowe dziecka, które nie ukończyło 16 roku życia.
Jeżeli dziecko nie ukończyło 16 roku życia, rodzice mogą bez jego zgody umieścić go w zamkniętym ośrodku leczenia uzależnień. Decyzję tę rodzice powinni podjąć wspólnie. Może się zdarzyć, że między rodzicami zgody nie ma. Zdarza się również (to dość częsta praktyka), że ośrodki nie chcą przyjmować na leczenie dzieci, które są mu niechętne. Wówczas rodzic/e mogą skorzystać z dwóch możliwości:
- Złożyć wniosek do sądu opiekuńczego o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka. Decyzję wydaje sąd opiekuńczy działając na podstawie przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Formalnie rzecz biorąc jest to nadal leczenie dobrowolne.
- Złożyć wniosek do sądu opiekuńczego o przymusowe leczenie dziecka. Podstawą orzekania sądu są wówczas przepisy ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. W tej sytuacji zapobiegamy sytuacji, która pojawia się, gdy dziecko w czasie trwania leczenia osiągnie 16 rok życia. Będzie mogło wówczas sprzeciwić się udzielania mu świadczeń zdrowotnych, co powoduje oczywiście niekorzystną przerwę w terapii, do czasu przymusowego skierowania na leczenie przez sąd.
Jeżeli dziecko ukończyło 16 rok życia, do udzielania mu świadczeń zdrowotnych konieczna jest jego zgoda, której uzyskanie jest w zasadzie niemożliwe. Dziecko, tak jak dorosły, uważa, że nie ma problemu lub jeśli jest, poradzi sobie samo.
Rodzic wówczas może wystąpić do sądu opiekuńczego o umieszczenie dziecka w zakładzie leczniczym.
Wniosek ten może być złożony na dwóch podstawach prawnych. Pierwszą z nich jest art. 12 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Drugą możliwą podstawą prawną wniosku może być art. 30 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Art. 12 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.2018.969 t.j. z dnia 2018.05.22 )
W razie stwierdzenia u nieletniego upośledzenia umysłowego, choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych bądź nałogowego używania alkoholu albo innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, sąd rodzinny może orzec umieszczenie nieletniego w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiednim zakładzie leczniczym. Jeżeli zachodzi potrzeba zapewnienia nieletniemu jedynie opieki wychowawczej, sąd może orzec umieszczenie go w młodzieżowym ośrodku wychowawczym a w przypadku, gdy nieletni jest upośledzony umysłowo w stopniu głębokim i wymaga jedynie opieki - w domu pomocy społecznej.
Art. 30 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U.2019.852 t.j. z dnia 2019.05.08)
1. Na wniosek przedstawiciela ustawowego, krewnych w linii prostej, rodzeństwa lub faktycznego opiekuna albo z urzędu sąd rodzinny może skierować niepełnoletnią osobę uzależnioną na przymusowe leczenie i rehabilitację.
2. Czasu przymusowego leczenia i rehabilitacji nie określa się z góry, nie może on być jednak dłuższy niż 2 lata.
3. Jeżeli osoba uzależniona ukończy 18 lat, przed zakończeniem przymusowego leczenia lub rehabilitacji, sąd rodzinny może je przedłużyć na czas niezbędny do osiągnięcia celu leczenia lub rehabilitacji, łącznie nie dłuższy jednak niż określony w ust. 2.
4. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, toczy się według przepisów o postępowaniu w sprawach nieletnich
Trudności, jakie stają na drodze rodzicom
Wystąpienie do sądu o nakaz leczenia może być dla rodziców wyjątkowo trudne. Oto główne powody:
Opór ze strony dziecka - wiele uzależnionych osób nie chce być leczonych i mogą protestować przeciwko decyzji rodziców o wystąpieniu do sądu. Taka reakcja może pogłębić konflikt rodzinny i utrudnić proces leczenia.
Stygmatyzacja społeczna - rodzice często obawiają się, co powiedzą sąsiedzi, przyjaciele i inni członkowie rodziny, gdy dowiedzą się o sytuacji związanej z uzależnieniem dziecka i interwencją sądową.
KONFLIKT WEWNĘTRZNY - decyzja o wystąpieniu do sądu może budzić w rodzicach silne emocje, takie jak poczucie winy, smutek związany z koniecznością podjęcia tak drastycznych środków czy strach przed odrzuceniem. Jak sobie z tym strachem poradzić?
Strach przed odrzuceniem przez uzależnione dziecko jest zrozumiałym i powszechnym uczuciem wśród rodziców, którzy zastanawiają się nad wystąpieniem do sądu o nakaz leczenia. Jak sobie z tym strachem poradzić?
Zrozumienie swoich uczuć - ważne jest, aby zrozumieć, że strach przed odrzuceniem jest naturalną reakcją na trudną sytuację. Akceptacja tego uczucia i zrozumienie, że nie jesteś sam w swoich obawach, może pomóc zmniejszyć jego siłę.
Komunikacja z dzieckiem - ważne jest, aby być otwartym i szczerym wobec swojego dziecka. Wyrażenie swoich obaw i uczuć może pomóc w budowaniu więzi i zrozumieniu przez dziecko, dlaczego podjąłeś tak trudną decyzję.
Wsparcie dla siebie - szukanie wsparcia u innych osób może być niezwykle pomocne. Porozmawiaj z przyjaciółmi, rodziną lub terapeutą o swoich obawach i uczuciach. Współdzielona troska może złagodzić poczucie izolacji i samotności.
Skupienie się na dobru dziecka - pamiętaj, że decyzja o wystąpieniu do sądu jest podejmowana z troski o dobro i zdrowie Twojego dziecka. Skup się na tym, jakie korzyści może przynieść leczenie dla Twojego dziecka i dlaczego jest to konieczne.
Przypomnij sobie swoje granice - zrozumienie, że masz prawo dbać o swoje zdrowie psychiczne i emocjonalne, może być kluczowe. Niektóre rzeczy mogą przekraczać Twoje granice, i ważne jest, aby uznać, że potrzebujesz wsparcia i pomocy w tak trudnym czasie.
Skupienie na procesie leczenia - pamiętaj, że nakaz leczenia jest krokiem w procesie pomocy dla Twojego dziecka. To nie jest koniec drogi, ale początek możliwości uzyskania wsparcia i leczenia, które mogą przyczynić się do poprawy sytuacji.
Czy przymusowe leczenie to jedyne wyjście?
Choć wystąpienie do sądu o nakaz leczenia może być skutecznym rozwiązaniem w niektórych sytuacjach, istnieją również inne opcje, które warto rozważyć:
Intensywna terapia rodzinna - terapia rodzinna może być skuteczną metodą wsparcia dla rodzin dotkniętych uzależnieniem. Poprzez wsparcie emocjonalne i praktyczne narzędzia, terapeuci mogą pomóc rodzinie wspólnie przeciwdziałać problemowi.
Wsparcie grupowe - grupy wsparcia dla rodzin osób uzależnionych oferują możliwość dzielenia się doświadczeniami z innymi, którzy przeżywają podobne sytuacje. To miejsce, gdzie rodzice mogą znaleźć wsparcie i zrozumienie.
Profesjonalne poradnictwo - poradnictwo indywidualne dla rodziców może pomóc im lepiej zrozumieć uzależnienie dziecka i nauczyć się skutecznych strategii radzenia sobie z sytuacją.
Wystąpienie do sądu o nakaz leczenia dla uzależnionego dziecka to jedna z najtrudniejszych decyzji, jaką muszą podjąć rodzice. Zrozumienie sytuacji, konsultacja z profesjonalistami i rozważenie innych możliwości leczenia mogą pomóc rodzicom podjąć najlepszą decyzję dla dobra swojego dziecka i całej rodziny.